خداحافظی با ۴ صفر پول ملی؛ جزئیات و زمانبندی اجرای طرح
حذف ۴ صفر، راه نجات اقتصاد یا فقط یک نمایش؟
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی ۱۳ مهر ۱۴۰۴، ایرادات شورای نگهبان به لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور را بررسی کردند. آنها با ۱۴۴ رأی موافق، ۱۰۸ رأی مخالف و ۳ رأی ممتنع، حذف ۴ صفر از پول ملی را تصویب کردند. واحد پول ملی همچنان “ریال” باقی میماند و واحد فرعی آن “قِران” خواهد بود؛ هر ریال معادل ۱۰۰ قِران.
به گزارش افق اکباتان به نقل از ایسنا، این مصوبه، پایان یک مسیر طولانی است. بانک مرکزی حالا ۲ سال فرصت دارد تا مقدمات را آماده کند. دوره گذار هم ۳ سال طول میکشد. هدف اصلی، سادهسازی معاملات روزمره و کارآمدتر کردن اسکناسهاست. کارشناسان تأکید میکنند که این تغییر، تورم را کنترل نمیکند، اما محاسبات را آسانتر میسازد.
جزئیات لایحه و رأیگیری مجلس
شمسالدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، توضیح داد که حذف ۴ صفر مطابق پیشنهاد دولت است. او گفت: “هدف از حذف ۴ صفر از پول ملی، کارآمدسازی اسکناسها و تسهیل مبادلات مالی است.”
در جلسه علنی، نمایندگان بر حفظ نام “ریال” اصرار ورزیدند. این تصمیم، پیشنهاد تغییر به “تومان” را رد کرد. ستاد ملی به ریاست رئیسجمهور تشکیل میشود تا اجرای طرح را هماهنگ کند.
در دنیای امروز که پرداختهای دیجیتال غالب شده، حذف ۴ صفر از پول ملی ایران میتواند اعتماد عمومی را با ساده کردن اعداد بزرگ، بازسازی کند؛ اما بدون ثبات اقتصادی، این تغییر فقط یک بهروزرسانی ظاهری باقی میماند.
ریشههای طرح: از دهه ۹۰ تا امروز
ایده حذف صفر از پول ملی، به سال ۱۳۸۰ برمیگردد. تورم مزمن، ارزش ریال را کاهش داد و اعداد طولانی شد. بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷، لایحه را به دولت فرستاد.
مجلس دهم در اردیبهشت ۱۳۹۹، کلیات را تصویب کرد. اما شورای نگهبان ایراد گرفت و طرح متوقف شد. دولت سیزدهم، آن را احیا نکرد. حالا در دولت چهاردهم، با تمرکز بر حفظ “ریال”، مسیر اجرا باز شد.
مهرداد لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه، میگوید: “حذف چهار صفر از واحد پول ملی هیچ تأثیری در تورم ندارد و تنها دلیل حذف چهار صفر از واحد پول ملی بحث چاپ اسکناس است.” این طرح، بخشی از تلاشهای بزرگتر برای اصلاح نظام پولی است. از ۱۳۹۷، اسکناسهای جدید بدون ۴ صفر چاپ میشوند.
رئیس کل بانک مرکزی، اردیبهشت امسال در “سیودومین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی” اعلام کرده بود: “امسال حتما حذف صفرها را دنبال می کنیم.” محمدرضا فرزین طی سخنرانی در پنل همایش سیاستهای پولی و ارزی گفته بود:
“بسیاری از کشورها حذف صفر را در یک دورانی انجام دادهاند. حذف صفر، سیاست ضروری است که حتما باید دنبال کنیم.”
محمدرضا فرزین
رئیس بانک مرکزی
جهت مطالعه متن کامل خبر مربوط به این سخنرانی در “سیودومین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی” روی لینک زیر کلیک کنید.
https://did3.ir/news/economy/iran-currency-reform40225/
منافع و چالشهای اقتصادی: تسهیل یا سردرگمی؟
حذف ۴ صفر، هزینه چاپ اسکناس را کم میکند. اسکناسهای کوچکتر، حمل و نقل را آسانتر میسازد. عبدالحسین ظهوریان، عضو کمیسیون اقتصادی، تأکید کرد: “حذف چهار صفر از پول ملی محاسبات مردم را تسهیل میکند.” از سوی دیگر، هیچ تأثیری بر تورم ندارد. حسین صمصامی هشدار داد: “پرستیژ پول ملی با حذف صفر احیا نمیشود.” چالش اصلی، دوره گذار است. بدون اطلاعرسانی، مردم سردرگم میشوند.
یکی از چالشهای اصلی اجرای حذف ۴ صفر، اطلاعرسانی است؛ بدون آن، مردم با سردرگمی روبرو میشوند، اما با برنامهریزی درست، این تغییر به ابزاری برای اعتمادسازی تبدیل میگردد.
تجربیات جهانی: درسهایی از ترکیه و کره
کشورهای دیگر هم این مسیر را رفتهاند. ترکیه در ۲۰۰۵، ۶ صفر حذف کرد. این کار، ثبات روانی ایجاد کرد و تورم را مهار نکرد، اما معاملات را ساده کرد.
ونزوئلا در ۲۰۱۸، ۵ صفر برداشت. اما تورم بالا، اثر آن را خنثی کرد. کره جنوبی در دهه ۱۹۵۰، ۴ صفر حذف کرد و رشد اقتصادی را تسریع بخشید. این تجربیات نشان میدهد موفقیت، به ثبات اقتصادی بستگی دارد. ایران باید از اشتباهات دیگران درس بگیرد.
تجربیات جهانی نشان میدهد حذف صفر از پول، وقتی با سیاستهای ضدتورمی همراه باشد، زندگی را سادهتر میکند؛ ایران هم میتواند از این الگو برای تقویت ریال استفاده کند.
اجرای تدریجی و نظارت دقیق
بانک مرکزی، اجرای تدریجی را وعده داده است. مدیرکل سیاستهای اقتصادی بانک مرکزی گفت: “مراحل اجرایی این طرح از سال ۱۳۹۷ با محو کردن ۴ صفر از اسکناسهای چاپی شروع شد.” مردم نگران نباشند؛ تغییر، ارزش داراییها را حفظ میکند. فقط اعداد کوچکتر میشوند. کارشناسان پیشنهاد میکنند ستاد ملی، بر اطلاعرسانی تمرکز کند.
در نهایت، این مصوبه، فرصتی برای بازسازی اعتماد به پول ملی است. اما موفقیت، به سیاستهای ضدتورمی بستگی دارد. اقتصاد ایران، منتظر گامهای بعدی است.
تصور کنید قیمت نان از ۵۰ هزار ریال به ۵ ریال کاهش یابد؛ این تغییر در حذف چهار صفر از پول ملی ایران، نه تنها جیبها را سبکتر میکند، بلکه ذهنها را از پیچیدگی اعداد رها میسازد و به اقتصاد روزمره نفس تازه میدهد.
وقتی ۴ صفر از پول ملی ایران محو شود، نه تنها کیف پولها سبکتر میگردند، بلکه نسل جوان با واحد پولی مدرنتر روبرو میشود؛ این تحول، پلی به سوی اقتصاد دیجیتال است که اعداد را به ابزار قدرت تبدیل میکند./
آیدین شیرگو
